15 Mart 2012
Mart ayını karşılarken “Cemre düşmesi” sohbeti başlar. Masalın sonundaki elmalar gibi 3 tanedirler; havaya, suya ve son olarak da toprağa düşerler. Mart olur, Nisan olur, küresel iklim değişikliğinin etkisiyle baharı daha çoook bekleriz. Ancak cemre lafını duyunca içimiz kıpır kıpır olur, açan bahar çiçekleriyle yenilenme, Nisan yağmurlarıyla arınma hevesine kapılırız.
Cemre ne bir göktaşı, ne kimya terimi, ne de içim su bir komşu kızıdır. Cemre, doğanın gözlemlenmesine ve deneyimlerin paylaşılmasına dayanan bir halk takvimi bilgisidir. Baharın veya yeni yılın gelişine doğru doğada görülen kimi olaylar, sözlü kültür ortamında mitoloji, takvim bilgisi veya atasözü olarak gelecek kuşaklara aktarılır. Halk inanışına göre cemre havaya düşünce bütün kışı ve karı yere indireceğine; suya düşünce buzları eriteceğine; toprağa düşünce de yeri ısıtacağına, kardelen ve çiğdem çiçeklerinin topraktan çıkmasını sağlayacağına inanılır.
Arapçada “kor halindeki ateş” anlamına gelen cemreler; 20 Şubat’ta havaya, 27 Şubat’ta suya ve 6 Mart’ta da toprağa düşer. Bugün itibariyle hepsi düştü, kardelenler topraktan çıktı mı bilmem, keşke görebileceğim bir yerde yaşasam. İstanbul’da hava gayet soğuk ve gözü yaşlı. Bir önerim var, ıspanaklı-peynirli bir harçla pide yapıp kırları evimize getirelim mi?
Ispanaklı Peynirli Kır Pidesi
Malzemeler:
Hamuru için;
- 2 adet haşlanmış orta boy patates
- 5 su bardağı un + tezgahı unlamak için bir miktar daha
- 1 çay bardağı süt
- 1 çay bardağı sıvıyağ
- 1 paket kuru maya
- 1 tatlı kaşığı toz şeker
- 1 tatlı kaşığı tuz
- Üzerine 2 yumurta sarısı ve sıvıyağ
İç harcı için;
- 500 gr ıspanak yaprağı
- 1 orta boy kuru soğan
- 150 gr peynir (beyaz peynir, tulum vb.)
- 1 yemek kaşığı sıvıyağ
- Tuz, karabiber, rendelenmiş muskat
Yapılışı:
Kuru soğanı yemeklik olarak doğrayın. Tavaya 1 yemek kaşığı sıvıyağ koyup ısıtın. Soğanları tavaya alıp ocağı kısın. Ara ara karıştırarak soğanların saydamlaşmasını sağlayın. Yıkayıp sularını süzdüğünüz ıspanak yapraklarını elle iri parçalara ayırarak tavaya ilave edin. Karıştırın, hacimlerini kaybettiklerinde üzerine damak tadınıza uygun miktarlarda karabiber ve muskat rendesi ekleyin. Peynir az tuzlu ise burada tuz ilavesi de yapabilirsiniz. Ispanaklar suyunu salacak ve bir süre sonra buharlaşacak. Bu aşamada tavayı ocaktan alın. Ilınmasını bekleyin, üzerine peyniri ufalayın, karıştırın.
Hamur için patatesleri çatalla ezin veya rendeleyin. Geniş bir hamur yoğurma kabına alın. Üzerine elenmiş unu, oda sıcaklığındaki sütü, sıvıyağı, toz şekeri, tuzu ve mayayı ekleyin. Hamuru iyice yoğurun. Patates içerdiğinden başta bir araya getirmesi zor olacaktır. Yoğurdukça esnek bir hamur halini alacak. Ki bu işlem yaklaşık 10 dakika sürecek. Hamuru top haline getirin, hamur yoğurma kabını üzerine kapak yapıp 10 dakika dinlendirin.
Tezgah üstüne un serpin ve hamuru alıp kısa süre yoğurun. 12 bezeye ayırın. Her bezeyi tezgah üstünde yuvarlayıp bir kenara alın. Üstlerini temiz bezle örterek bekletin. Bir bezeyi alıp unlanmış tezgah üstünde oval olarak açın. Geniş ucu yaklaşık bir A4 dosya kağıdı uzunluğunda olsun. Açtığınız hamuru pişirme kağıdı serili tepsiye alın. Kenarlarda1,5 cmboşluk bırakarak ortaya iç harcı yayın. Sonra da kenarları ortaya doğru katlayın. Ovalin iki ucunu hafifçe sivriltin. Diğer bezelere de aynı işlemi uygulayın.
Tepsilerdeki pidelerin üstlerini streç film ile kaplayıp kabarana dek bekleyin ki yaklaşık 35-40 dakika sürecek. Fırını 200 dereceye ayarlayın. Pidelerin üstlerine, sıvıyağ ile incelttiğiniz yumurta sarılarını sürün. Fırına sürüp kızarana kadar ki yaklaşık 20 dakika zaman alacaktır, pişirin.
Kaynak: Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Halk Bilimi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Öcal Oğuz’un AA muhabirine yaptığı açıklama
